بازسازی دندان های به شدت تخریب شده
دندان با لایه سختی به نام مینا پوشیده و محافظت میشود اما باز هم ممکن است در اثر عوامل مختلف مانند وارد آمدن نیروهای شدید و یا ضربه های ناگهانی و یا پوسیدگی گسترده دچار آسیب شده و بخشی از ساختار آن تخریب شود. در چنین شرایطی باید دندان با درمان‌های دندانپزشکی متناسب با شرایط، ترمیم شود.روشهای اصلی ترمیم دندان شامل ترمیم با آمالگام(فلزی) و ترمیم با کامپوزیت(همرنگ دندان) و پست و کور(برای دندانهای عصب کشی شده) می باشد.
دندان چگونه ترمیم میشود؟
در صورتی که دندان به هر دلیلی دچار شکستگی، ترک خوردگی شده و یا لب پر شده باشد، باید هر چه سریعتر به دندانپزشک مراجعه کنید. در غیر این صورت آسیب گسترش یافته و ممکن است دندان عفونت کند.ترمیم دندان معمولا در یک جلسه و همرته با بی حسی انجام می شود.امروزه با توجه به پیشرفت فناوری مواد دندانپزشکی ، بیشتر دندانها را می توان به خوبی و با ماندگاری بالا با استفاده از کامپوزیت ترمیم کرد.ترمیم های کامپوزیتی علاوه بر ظاهر زیباتر،نیاز به تراش کمتری از دندان دارند و احتمال جداشدن آنها از دندان نسبت به ترمیم های آمالگام خیلی کمتر است.
ترمیم کردن دندان با کامپوزیت یا روش باندینگ رزین
در صورتی که گوشه کوچکی از دندان لب پر شده و این شکستگی تنها محدود به مینا باشد، میتوان با مواد پر کننده آسیب را ترمیم نمود. در صورتی که دندان آسیب دیده در ناحیه جلوی دهان و در معرض دید قرار داشته باشد احتمالاً دندانپزشک برای ترمیم آن از مواد هم رنگ دندان به نام رزین کامپوزیت استفاده میکند. به این درمان باندینگ گفته میشود. در باندینگ نیازی به بی حس کردن دندان نیست. ابتدا دندانپزشک سطح دندان را با ژل مخصوصی اسید خراشی میکند تا پیوند بین دندان و مواد پر کننده، محکم‌تر باشد. سپس مواد باندینگ به سطح دندان مالیده میشود. پس از آن ترمیم شکل دهی میشود تا کاملاً شبیه به دندان طبیعی باشد و در نهایت با تاباندن نور مخصوصی مواد فعال و سخت میشود.
روکش کردن دندان
در صورتی که بخش بزرگی از دندان شکسته باشد خواه علت آن وارد آمدن ضربه و یا پوسیدگی گسترده باشد، بخش‌های آسیب دیده تراشیده شده و بر روی ساختار باقی مانده دندان کلاهکی به نام تاج مصنوعی یا روکش قرار میگیرد. روکش کاملاً شبیه تاج طبیعی دندان بوده و از نظر زیبایی و عملکرد در واقع جایگزین آن میشود تا از ساختار باقی مانده دندان محافظت نماید. روکش ممکن است از جنس فلز، سرامیک، فلز سرامیک (پی اف ام) و یا زیرکونیا ساخته شود. نوع روکش مورد استفاده بستگی به موقعیت دندان در دهان و شرایط بیمار دارد.
در صورتی که تمامی سطح روی دندان شکسته باشد اما هنوز ریشه سالم باشد، دندانپزشک ممکن است عصب کشی انجام داده و از یک میله یا پست برای تقویت دندان استفاده کند. در این روش میله در داخل مجرای ریشه قرار میگیرد تا روکش قرار گرفته بر روی دندان را نگه دارد.
پست Post
در دندانهاییکه به شدت تخریب شده یا شکسته‌اند و از تاج دندان فقط 2-1میلیمتر باقی مانده است از “پست”که یک میله از جنس‌های مختلف است و در ریشه دندان فرو می‌رود و می‌چسبد استفاده شده، تاج دندان را روی آن بازسازی میکنند. در حقیقت چون از تاج دندان مقدار خیلی کمی باقی مانده است دیگر هیچ ترمیم یا روکشی روی آن گیر نمی‌کند و کنده میشود. بنابراین برای تأمین گیر روکش یا ماده ترمیمی تاج دندان؛ از این میله که محکم داخل ریشه چسبیده و امتداد آن در حد 3-2میلیمتر بیرون آمده استفاده میشود. انواع مختلفی دارد ولی جدیدترین نوع آن “فایبر پست”ها هستند . که هم باعث استحکام بیشتر ریشه دندان می‌شوند و هم زمان کار را کوتاه میکنند و همرنگ دندان هم هستند. لازم به ذکر است دندانی که نیازمند قراردادن “پست “در آن است حتماً باید درمان ریشه (عصب کشی) شده باشد.
پست وکور Post & Core :
دندانهایی که به شدت از بین رفته‌اند و فقط ریشه آنها سالم مانده است را میتوان با این روش بازسازی و روکش کرد. «پست وکور» در واقع یک تاج دندان فلزی با یک انتهای میله‌ای شکل است که با قالبگیری از دندان باقی مانده و ریشه آن ساخته میشود. سپس این تاج جایگزین تاج از دست رفته دندان شده (Core) و انتهای میله مانند آن (post) داخل ریشه دندان قرار گرفته، چسبانده میشود. در نهایت روی این مجموعه را یک روکش می‌پوشاند تا شکل و ظاهر دندان بازسازی شود.
لمینیت یا ونیر
مهمترین کاربرد لامینیت یا ونیر ، در زیباسازی دندانها ست که با استفاده از آن فرم ، ابعاد و رنگ دندان را می توان تغییر داد.البته در صورتی که دندان جلویی ترک خورده و یا لب پر شود هم میتوان آن را با لمینت یا ونیر ترمیم نمود. ونیر پوسته نازکی از جنس پرسلین ( سرامیک )هم رنگ دندان و یا رزین کامپوزیت است که تمامی سطح جلوی دندان را می‌پوشاند. برای این کار ابتدا دندان کمی تراشیده میشود تا فضای لازم برای اضافه شدن ونیر فراهم شود. سپس از دندان قالب گیری شده و بر اساس آن ونیر ساخته میشود. پس از این که ونیر آماده شد، به سطح دندان چسبانده میشود.لامینیت های کامپوزیتی نیاز به قالبگیری ندارند و مستقیما روی دندان شکل دهی و ساخته می شوند.
عصب کشی یا درمان ریشه
در صورتی که شکستگی دندان بزرگ باشد و به بخش مرکزی دندان که به آن پالپ گفته میشود برسد باید عصب کشی انجام دهید. پالپ بخش مرکزی دندان است که رگهای خونی، عصب ها و بافت همبند در آن قرار دارند. در صورتی که دندان درد بگیرد، تغییر رنگ داشته باشد یا به غذاهای سرد یا داغ حساسیت نشان دهد ممکن است نشان دهنده نیاز به عصب کشی باشد. پس از عصب کشی ممکن است برای محافظت از دندان روکش بر روی آن قرار داده شود اما در صورتی که هنوز بخش زیادی از دندان باقی مانده باشد تنها پر کردن دندان کافی است.
بازسازی دندان پوسیده
شاید برای شما سوال باشد که بازسازی دندان های تخریب شده چگونه انجام می شود؟ دندانپزشک برای بازسازی حفره های روی دندان، قسمت پوسیده ی دندان را بر می دارد و بعد جاهای خالی را با مواد مخصوص پر میکند. برای دندان های ترک خورده و شکسته، پر کردن کارایی زیادی دارد که از مواد متنوعی برای این عمل استفاده می شود. این مواد شامل: آمالگام (که همان فلز جیوه با ترکیبات فلزات مختلف مانند قلع و روی می باشد)، کامپوزیت و طلا است که میتوان با آنها دندان ها را پر کرد. استفاده از این مواد بستگی به نظر دانپزشک دارد.
پر کردن با طلا
برای اینکه دندانپزشک وضعیت دندان شما را بررسی کند و نسبت به نیاز دندان شما برای درمان اطمینان حاصل نماید چند اقدام باید انجام دهد که عبارتند از:
1.معاینه چشمی
یکی از نشانه ها ی پوسیده شدن دندان تغییر رنگ آن می باشد. اگر چه تغییر رنگ همیشه به معنای پوسیدگی نیست. در این روش، دندانپزشک از اکسپلورر ( یک وسیله نوک تیز فلزی ) که برای تشخیص پوسیدگی کاربرد دارد استفاده میکند. اگر دندان سفت باشد یعنی مینای دندان سالمی دارد و فشاراکسپلورر را تحمل میکند. ولی دندان پوسیده مینای نرم تری دارد و اکسپلورر به مینای دندان پوسیده چسب میخورد.
ترمیم دندان
2.عکس برداری با اشعه ی ایکس
در این روش دندانپزشک از رادیوگرافی استفاده کرده و با استفاده از تصویر دندان، عیوب دندان را مشاهده می کند.
روش های مختلف ترمیم دندان:
- ترمیم با مواد سیاه رنگ ( آمالگام )
آمالگام ترکیبی از فلز های مختلف مانند جیوه، روی و… می باشد که دارای طول عمر و استحکام زیادی است. ولی امروزه کارایی خود را از دست داده چون مردم بیشتر به جنبه زیبایی توجه میکنند. اما در ترمیم های زیر لثه (که خونریزی دارد) این نوع ترمیم، همچنان حرف اول را می زند.
- ترمیم با مواد همرنگ دندان ( کامپوزیت )
کامپوزیت
از بین روش های ترمیمی دندان به ویژه برای افراد جویای زیبایی جلو دندان ها، این روش محبوب ترین روش ترمیم به شمار می آید. مواد این ترمیم کننده ها از رزین های ترکیبی و رنگی شبیه رنگ دندان ساخته شده اند که دندانپزشک با توجه به رنگ دندان فرد، کامپوزیت مناسب را برای وی انتخاب می کند.
مزایای مواد ترمیم کننده آمالگام عبارتند از:
- به دلیل استحکام خوب ساختار آنها، در مقابل جویدن مقاومت بالایی دارند.
- ترمیم با آمالگام طول عمر نگهداری دندان را افزایش می دهد.
مزایای ترمیم با مواد همرنگ دندان (کامپوزیت ) عبارت اند از:
- برداشتن نسج دندان کمتری در ترمیم های کامپوزیتی مورد نیاز است چون با دندان باند میشود و نیاز به ساختن جایی برای نگه داشتن استحکام دندان ندارد.
- ترمیم های کامپوزیتی مقاومت بسیار بالایی دارند چون به وسیله اشعه های مخصوص سفت می شوند.
- هم رنگ دندان بودن مهم ترین مزیت ترمیم کامپوزیتی است.
دندان ها از نظر پوسیدگی به پنج دسته تقسیم می شوند:
- دندان سالم
- تغییرات مینایی قابل مشاهده اولیه
- بدون درگیری عاج تخریب شدن مینای دندان
- بدون حفره دار شدن دندان درگیری عاج دندان
- حفره دار شدن دندان به همراه درگیری عاج دندان
از مرحله سه به بعد دندان باید ترمیم شود. اما مرحله ی دوم با توجه به اینکه پوسیدگی فعال و در حال پیشرفت باشد و یا غیر فعال، دندانپزشک اقدام لازم را انجام می دهد.
دلیل ترمیم دندان :
دندان وقتی پوسیده می شود به محل زندگی باکتری تبدیل می شود و این باکتری ها خود به خود تکثیر می شوند که باعث پوسیدگی بیشتر دندان می شوند. اگر چه سرعت تکثیر باکتری بستگی به رعایت بهداشت فردی ( دهان و دندان ) دارد. اگر جلوی پوسیدگی دندان را نگیریم عصب دندان درگیر پوسیدگی بیش از حد می شود و به درمان ریشه برای از بین بردن باکتری ها نیازمند می شود. یکی از عوارض عفونت پوسیدگی دندان آبسه است. پس از برداشت پوسیدگی برای جلوگیری از رشد باکتری باید دندان پوسیده را پر کرد.
درمان ریشه یا عصب کشی:
اگر شکستگی دندان زیاد باشد و به پالپ دندان ( قسمت مرکزی دندان ) برسد باید درمان ریشه یا همان عصب کشی انجام شود. رگ های خونی و عصب ها در بخش مرکزی دندان که پالپ میگویند قرار دارند. وقتی که دندان به غذای سرد یا داغ حساس می شود، تغییر رنگ می دهد یا درد می گیرد، این احتمال وجود دارد که به عصب کشی نیاز داشته باشد.
اگر ما دندانی داشته باشیم که تاج دندان کامل تخریب شده و فقط یک ریشه داشته باشد، برای انجام این کار دو راه حل وجود دارد :
- کشیدن دندان تخریب شده و ایمپلنت کردن
- تاج گذاری و حفظ ریشه ی دندان
درمان عصب و تاج گذاری شامل چند مرحله می باشد:
در مرحله ی اول عصب کشی ریشه باید انجام بگیرد. سپس مواد لازم آماده سازی شده و درون ریشه و قالب حفره دندان قرار می گیرند. بعد از این مراحل، از دندان فرد قالب لابراتور گرفته می شود تا از روی آن پست و کور مناسب ساخته شود. پست و کور تهیه شده با چسب مخصوص به داخل ریشه چسبانده می شود، بعد از این مرحله یک قالب دیگر برای روکش دندان گرفته می شود تا بعد از آماده سازی توسط لابراتور بر روی دندان فرد نصب شود.
پست:
دندانی که شدت شکنندگی یا تخریب زیادی داشته باشد و حدود یک میلیمتر از تاج دندان باقی مانده باشد برای درمان آن، از یک میله که به آن “پست”می گویند استفاده می شود. جنس پست متفاوت است و آن را در ریشه دندان فرو می کنند تا به آن بچسبد سپس بازسازی تاج دندان روی آن انجام می گیرد. پس پست همان میله های محکمی هستند که برای حفظ ماده ی ترمیمی و تاج دادن استفاده می شوند و جدید ترین نوع پست فایبر پست می باشد.
کور و پست:
پست و کور یک نوع بازسازی دندان است و برای دندان هایی که به شدت آسیب دیده اند ولی ریشه سالم دارند کاربرد دارد. به این صورت که پست داخل ریشه دندان قرار میگیرد و کور جایگزین تاج دندان می شود و در نهایت با یک روکش، دندان شکل واقعی به خود میگیرد.
روکش دندان با پست و کور
مزایای پست و کور:
- در درمان پست و کور نیاز به بی حسی نیست بنابراین، بیمار راحت تر است.
- دوره ی درمان کوتا است.
- یک روش اقتصادی از لحاظ هزینه است.
عمر پست و کور چه قدر است؟
عمر پست و کور بستگی به شرایط اولیه دندان و وضعیت درمان آن دارد. انتخاب یک دندانپزشک کاربلد می تواند در این زمینه بسیار کمک کننده باشد.